V. Nikitović
September 22, 2014
Foto: V. Nikitović
Da nije bilo hrabrih ljudi iz Pranjana i okoline koji su rizikovali živote skrivajući savezničke pilote, mog oca bi ubili Nemci i ja danas ne bih pričala sa vama.
Bilo je i suza na rastanku s pilotima: Petko Damljanović
Ovo su reči Barbare Hetsted, ćerke američkog pilota Čarlsa Dejvisa, koji je
avgusta 1944. godine evakuisan u operaciji “Halijard”, najvećoj akciji
spasavanja savezničkih vojnika iza neprijateljskih linija u Drugom svetskom
ratu.
Barbara Hetsted, ćerka američkog pilota Čarlsa Dejvisa
Ona je iz SAD stigla u podsuvoborsko selo Pranjane, gde je na nekadašnjem
improvizovanom aerodromu Galovića polje obeležena 70. godišnjica misije.
- Iz svake očeve reči o ovom događaju izvirala je ogromna zahvalnost koju je osećao prema narodu ovog dela Srbije, jer su ti ljudi sebe dovodili u ekstremnu opasnost skrivajući i štiteći američke pilote koji su oboreni iznad Jugoslavije. Kod svojih hrabrih domaćina, koji su njega i saborce hranili, pojili i oblačili, boravio je 66 dana. Pričao je da su seljani često gladovali kako bi piloti imali šta da jedu.
Do smrti mu je bilo žao što nikada za tu plemenitost i požrtvovanost nije mogao
da im se oduži - priča Barbara Hetsted.
Operacija “Halijard”, u okviru koje je evakuisano 520 američkih pilota i
članova posade, oborenih iznad Jugoslavije tokom bombardovanja nacističkog
kompleksa rafinerije nafte u rumunskom gradu Ploeštiju, odvijala se tokom šest
prolećnih i letnjih meseci 1944. godine. Prizemljeni piloti dovoženi su u
Pranjane i okolna sela i raspoređivani po kućama, gde su seljani brinuli o njima
i krili ih od Nemaca.
I pored toga što je za davanje bilo kakvih podataka o savezničkim vojnicima
bila obećana nagrada, nijedan od avijatičara nije otkriven.
- Evakuacija je započela 9. avgusta 1944. godine. Na aerodrom na Galovića
polju uz jaku buku sletelo je nekoliko aviona. Na brzinu je izvvršeno ukrcavanje
i letelice su krenule put Italije. Bilo je suza na rastanku sa američkim
pilotima jer smo se zbližili sa tim ljudima - priseća se Petko Damljanović, koji
je kao pripadnik četničkog pokreta obezbeđivao aerodrom.
Iako je najveću žrtvu za spasavanje pilota podneo narod podsuvoborskog kraja,
specijalni izaslanik predsednika Republike Oliver Antić jubilej je iskoristio za
glorifikaciju četničkog komandanta Draže Mihailovića. On je u svom govoru
citirao tadašnjeg američkog predsednika Harija Trumana i francuskog generala De
Gola, koji su, kako je naveo, Mihailovića nazvali legendarnim komandantom.
Antić je rekao i da su seljani Pranjana i pripadnici ravnogorskog pokreta
bili “pod neprestanim udarom Nemaca i partizana”.
*****
If you would like to get in touch with me, Aleksandra, please feel free to contact me at ravnagora@hotmail.com
*****
No comments:
Post a Comment