Rehabilitacija, kolaboracija i nacionalna izdaja / "Politika" May 24, 2015

Politika
Dragomir Anđelković
May 24, 2015

 

Dragomir Anđelković

Politički analitičar i istoričar

Kada nacije ratuju pre svega se bore za teritorije. Njihov vitalni interes je oduvek bio da kontrolišu oblasti koje smatraju svojim, odnosno da učvrste jedinstvo raznih delova svog nacionalnog korpusa. Iz tog ugla valja se osvrnuti na Drugi svetski rat. Zašta se borila komunistička vrhuška na čelu sa Titom? To se vidi po rezultatima njihove pobede. Kada se radi o nacionalnim posledicama po Srbe to su: 1) stvaranje veštačkih nacija od delova srpskog naroda (Crnogorci, Muslimani); 2) prisilna asimilacija Srba katolika u Dalmaciji i Srba na severozapadu Makedonije; 3) nakaradno definisanje republičkih granica tako da su Hrvati dobili i ono što nije njihovo, a Srbi su izgubili mnogo toga što im istorijski i etnički pripada; 4) postepeno komadanje već osakaćene srpske republike putem sukcesivnog uvećavanja autonomije pokrajina stvorenih samo u Srbiji.

Tako je teritorija pod kontrolom Beograda do 70-ih godina prošlog veka svedena na tek malo veći prostor od onoga koji su Srbiji namenili nacisti. To je nama komunistička borba dala. Za razliku od njih, četnici Draže Mihailovića, uz sve mane koje su imali, borili su se za objedinjavanje gotovo svih srpskih zemalja u okvirima naše jedinstvene (kon)federalne jedinice – usled strašne greške iz 1918. – tada već neizbežne jugoslovenske države. Iz toga se vidi ko je sa stanovišta srpskih nacionalnih interesa izdajnik – Draža ili titoistička srpska garnitura. Naravno, ne sam Tito. Logično je da nam je on želeo dobro taman koliko i Pavelić. Krivi su Srbi koji su mu fanatično služili ili i dalje robuju zloduhu titoizma.

Sve to je mnogo važnije od pitanja kolaboracije, a kad smo već kod nje da vidimo da li su partizani sarađivali sa okupatorima? Nesumnjivo! Dovoljno je setiti se martovskih pregovora iz 1943. Nije se tu prevashodno radilo o razmeni zarobljenika već o iskazanoj spremnosti da se u slučaju iskrcavanja zapadnih saveznika bore protiv njih, odnosno o doživljavanju četnika, a ne okupatora, kao ključnog neprijatelja i o šurovanju sa drugima protiv prvih. Takvi postupci Tita i njegovih doglavnika izazvali su bes Kominterne, kojoj je u to vreme bilo važnije da se oslabi nacistički pritisak na SSSR nego da se inostranim štićenicima trasira put ka vlasti. Njen Izvršni komitet je „jugoslovenskim drugovima“ poručio da je iritiran navedenim postupcima. Doduše, pragmatična Kominterna nije bila ljuta dok je KPJ ozbiljno podrivala odbrambene napore Jugoslavije napadnute od nacista. Komunisti tada nisu bili antifašisti. Posle potpisivanja pakta između SSSR i Nemačke među njima i nacistima neko vreme je „cvetala ljubav“. Posle okupacije čak su se i družili – da se samo podsetimo komunističko-nemačkih fudbalskih nadmetanja u Čačku. Stvari su se promenile s napadom na SSSR. U to vreme ravnogorci su se već suprotstavljali okupatorima.

Proizilazi li iz toga da partizani nisu bili antifašisti? Ne! Nesumnjivo je da su dali doprinos pobedi nad silama osovine. Isto važi i za četnike Draže Mihailovića, kao i to da su i oni imali svoje kolaboracionističke epizode (mada su one mnogo manje nego što je komunistička propaganda tvrdila). No, to ne znači da se ne radi o antifašističkom, oslobodilačkom pokretu. Saradnja sa okupatorom nije smak sveta ako nema strateški karakter, odnosno u funkciji je očuvanja biološke supstance naroda, snaga za otpor u pogodnijem momentu i realizacije vitalnih nacionalnih težnji u završnoj fazi rata.

Problem je što je partizanski vrh kolaborirao iz svojih ideoloških, antisrpskih pobuda, dok je ravnogorsko vođstvo to činilo kako bi izbeglo prekomerna srpska stradanja. Uostalom, i da titoisti kojim slučajem nisu kolaborirali šta to nama znači kada su se u vezi sa srpskim interesima postavljali slično kao i nacisti? Zato rehabilitacija Draže ima mnogo veći simbolički značaj od individualnog čina. To je institucionalizovana rehabilitacija prava srpskog naroda da se bori za svoje interese umesto da je osuđen da ih i za račun neprijatelja mazohistički gazi. Ne čudi me što se Hrvati i njihovi lobisti u Srbiji zbog toga bune, a zgranut sam da to ne vide oni koji se danas izdaju za srpske rodoljube, a imaju naglašene simpatije prema partizanima. Kad smo kod njih, želim da istaknem da su većinom bili časni srpski borci koji su ratovali za slobodu a ne protiv svog naroda. Druga stvar je što su ih titoisti izmanipulisali! Ipak, to nije razlog da ne budemo ponosni što smo imali dva antifašistička pokreta dok se većina naroda u našem okruženju borila na strani nacističke Nemačke.


Politički analitičar i istoričar

Dragomir Anđelković
Objavljeno: 24.05.2015.

http://www.politika.rs/rubrike/Komentari/Rehabilitacija-kolaboracija-i-nacionalna-izdaja.lt.html


*****

If you would like to get in touch with me, Aleksandra, please feel free to contact me at ravnagora@hotmail.com

*****