Wednesday, May 30, 2012

"Sigurne kuće" za savezničke pilote u Pranjanima / "Novosti" May 29, 2012 / „Novosti“ otkrivaju detalje najveće akcije spasavanja savezničkih pilota tokom Drugog svetskog rata (1)

Novosti
V. ILIĆ
29. maj 2012. 21:30
May 29, 2012

"Novosti" otkrivaju detalje najveće akcije spasavanja savezničkih pilota tokom Drugog svetskog rata

Pripadnici Prvog ravnogorskog korpusa sa prvim izbavljenim avijatičarima

ČAČAK - "Formacije savezničkih aviona, dejstvujući na objekte neprijateljske teritorije, preleću našu zemlju. Iz oštećenih aviona posada se skakanjem spasava. Preduzmite potrebne mere da ih od neprijatelja sačuvate. Spaseni avijatičari iz svih krajeva biće vama upućeni. Pripremite njihovu zaštitu, snadbevanje i evakuaciju" - glasila je naredba generala Dragoljuba Draže Mihailovića, koja je u januaru 1944. stigla u štab Prvog ravnogorskog korpusa, pod komandom poručnika Zvonka Vučkovića.

Samo nekoliko dana kasnije spasena je grupa od 20 avijatičara koji su iz zapaljenog aviona iskočili na Zlatiboru, pa su odmah evakuisani na prostor Takovskog sreza. Tada još niko nije slutio da će ova akcija Ravnogoraca i žitelja sela pod Suvoborom postati najveća saveznička akcija spasavanja u Drugom svetskom ratu. Jer, zahvaljujući velikodušnoj pomoći lokalnog stanovništva - koje je rizikovalo sopstvene živote, da bi sakrilo savezničke avijatičare - spaseno je 520 pilota i članova posade.

- Svi su smešteni kod seljaka u Pranjanima, u neposrednoj blizini Ravne gore. Na severoistočnoj strani sela nalazila se zaravan Galovića brdo, oko 800 metara dugačka i 300 široka, pa je odlučeno da se tu podigne aerodrom. Više stotina ljudi, sa oko 200 volovskih kola, čitavog tog marta radilo je na pripremanju terena, na samo tridesetak kilometara od nemačke vojne posade. Ipak, radovi na aerodromu završeni su krajem aprila - kaže istoričar Međuopštinskog istorijskog arhiva u Čačku Goran Davidović, ukazujući da su u Pranjane, bežeći od Nemaca, stizali saveznički avijatičari iz gotovo svih krajeva nekadašnje Jugoslavije, ali i iz Rumunije, Bugarske, Mađarske...

U svojim ratnim memoarima, poručnik Vučković zapisao je kako je početkom marta 1944. bilo svega dvadesetak avijatičara, koji su uglavnom pokupljeni na Zlatiboru. Da bi ih sakrili, vojnici Jugoslovenske vojske u otadžbini snabdevali su ih seljačkim gunjevima, a dobijali su i srpske nadimke izvedene od engleskih imena. Smeštani su u imućnije kuće oko Pranjana, hranjeni najbolje što je tada bilo moguće, a posebno im se dopadao "šumadijski čaj". Dok je broj avijatičara bio mali, njihovo sakrivanje nije bilo problematično, ali su i, po znatnom uvećanju broja spasenih, neki u ovom delu Srbije ostajali i po pola godine...

- Bukvalno su se srodili sa nama i, kada je aerodrom bio završen, te sleteli prvi avioni za evakuaciju, pamtim da su na rastanku svi plakali - ističe Velisav Janković, svedok dešavanja iz 1944. godine u Pranjanima.

(Nastaviće se)




*****

If you would like to get in touch with me, Aleksandra, please feel free to contact me at ravnagora@hotmail.com


*****

No comments:

Post a Comment